Αν μία ελληνική ράτσα είναι που διεκ-
δικεί με αξιώσεις τον ρόλο τής πλέον
«αντάρτικης» είναι αυτή των Κρητικών.
Φυλή ανυπότακτη, ενάντια στο ρεύμα,
δύσκολα παραδίδει τα όπλα, ακόμα και
όταν έχει να αντιπαλέψει τις πλέον «κουζουλές» κα-
ταστάσεις. Τα παραπάνω περιέγραψε στα βιβλία του
ο Νίκος Καζαντζάκης, αποδίδοντας τη γλυκιά τρέλα της
μεσογειακής αυτής γωνιάς. Με αυτή τη φιλοσοφία
κινήθηκαν όμως και οι αδελφοί κύριοι Μανόλης και
Κώστας Δομαζάκης, όταν με «κόντρα καιρό» και
παρά τη διαφαινόμενη οικονομική καταστροφή απο-
φάσιζαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ως γνήσι-
οι Κρητικοί, να «καθαρίσουν» την οικογενειακή τους
υπόληψη από τα χρέη και να δημιουργήσουν ένα
από τα μεγαλύτερα επιχειρηματικά come back.
Η έννοια «οικογενειακή τιμή» ακόμα και σήμε-
ρα παραμένει πολύ ισχυρή στην Κρήτη. Πόσο μάλ-
λον σε μία κλειστή κοινωνία όπως είναι αυτή του Ρε-
θύμνου, όπου οι παραδόσεις και η ιδιότυπη τοπι-
κή ηθική δεν επιτρέπουν τις αποτυχίες. Η δια-
φαινόμενη όμως πτώχευση πριν από 15 περί-
που χρόνια της εταιρείας των Στέλιου και Σπύ-
ρου Δομαζάκη (πατέρας και θείος των ιδιοκτη-
τών της «Creta Farm») αποτελούσε έναν πρώ-
της τάξεως «πονοκέφαλο» για τους νεαρούς τό-
τε υιούς του πρώτου.
Η ιστορία της οικογένειας ξεκινά από τον πε-
ρήφανο Ψηλορείτη, όπου στα δύσκολα μεταπολεμικά
χρόνια ο παππούς Δομαζάκης, μη έχοντας άλλη επι-
λογή επιβίωσης, αποφασίζει να κατέβει στο Ρέθυ-
μνο και να κυνηγήσει την τύχη του πλέκοντας καλά-
θια. Ανθρωπος που γνώρισε τι σημαίνει στέρηση,
γρήγορα κατόρθωσε να πετύχει, χάρη στο πέρασμά
του στο επικερδές τότε εμπόριο «εδώδιμων και
αποικιακών ειδών».
Στενή σχέση με τη «Βερόπουλος»
ΟΙ ΔΥΟ ΥΙΟΙ ΤΟΥ, ο Στέλιος και ο Σπύρος, τη δεκαε-
τία του ’60 παίρνουν στα χέρια τους την τύχη της οι-
κογενειακής επιχείρησης, αναλαμβάνοντας ο πρώ-
τος τα αποικιακά είδη και ο δεύτερος τη μικρή βιο-
τεχνία έτοιμων φαγητών, που βρισκόταν στα σπάρ-
γανα. Πρόκειται για την πρώτη τέτοιου είδους εται-
ρεία στη χώρα, η οποία συσκεύαζε γεύματα και πραγ-
ματοποιούσε εξαγωγές στη Γαλλία και στις ΗΠΑ. Στε-
νή ήταν η σχέση των δύο επιχειρηματιών με την κρα-
ταιά τότε εταιρεία «Βερόπουλος», της οποίας μάλι-
στα είχαν αναλάβει την αντιπροσώπευση. Η δεκα-
ετία του ’80 βρίσκει την εταιρεία σε πολύ κα-
Πρώτοι οι αδελφοί Δομαζάκη απο-
φασίζουν τη δημιουργία καθετοποιημέ-
νης μονάδας παραγωγής χοιρινών, η μικρή
οικοτεχνία είναι γεγονός και όλοι αναφέρο-
νται σε μία «τακτοποιημένη δουλειά», που
θα εξασφαλίσει το μέλλον για τα «κοπέλια» του
Στέλιου Δομαζάκη. Η τύχη, όμως, δεν θα είναι για
πολύ με το μέρος της οικογένειας. Η πανευρωπαϊκή
κρίση του ’80 στη χοιροτροφία σημαδεύει την εται-
ρεία, η οποία πάει από το κακό στο χειρότερο. Τα
χρέη είναι πλέον δυσβάστακτα, ενώ ο Στέλιος Δομα-
ζάκης, ο οποίος πλέον έχει μόνος τα ηνία της επιχεί-
ρησης, περνάει πολύ δύσκολες ώρες.
Τότε είναι που οι δύο του υιοί, ο Μανόλης και ο
Κώστας, αποφασίζουν να εισέλθουν δυναμικά στο
παιχνίδι, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του πατέρα
τους. Γελώντας ο κ. Κ. Δομαζάκης θυμάται: «Ο πατέ-
ρας είχε τόσο πολύ απογοητευτεί, που προέτρεπε τοναδελφό μου, μετά τις σπουδές του στην Αγγλία ως μη-
χανολόγος μηχανικός, να επιδιώξει τον διορισμό του στη
ΔΕΗ. Τουλάχιστον, να σωθεί ο ένας μας από την επερ-
χόμενη καταστροφή»!
Ομως είπαμε. Οι Κρητικοί λατρεύουν τα δύ-
σκολα. Το 1990 η νέα γενιά Δομαζάκηδων δη-
λώνει «παρούσα», εκπονώντας σχέδιο
σωτηρίας της εταιρείας. Η πίεση ήταν
μεγάλη. Οι επισκέψεις κλητήρων ήτανκαθημερινές, ενώ ο φόβος των κατασχέσεων διαρ-
κής. Τότε η εταιρεία είχε φθάσει στο σημείο να έχει
ληξιπρόθεσμες οφειλές 500 εκατ. δραχμών, την ώρα
που το προσωπικό της είχε συρρικνωθεί μόλις στα
οκτώ άτομα. Ομως το χειρότερο δεν ήταν αυτότο πατρικό σπίτι της -με ό,τι αυτό σημαίνει για μία πα-
ραδοσιακή κρητική οικογένεια-, ήταν υποθηκευμέ-
να. «Ολοι στο Ρέθυμνο μας θεωρούσαν φαλιρισμένους.
Το κοινωνικό στίγμα αλλά και το βάρος στους ώμους
μας, όπως καταλαβαίνετε, ήταν μεγάλο», λέει ο κ. Κ.
Δομαζάκης. Σαν να μην έφθαναν τα παραπάνω, η μο-
νάδα ελλείψει πόρων είχε εγκαταλειφθεί και ο εξο-
πλισμός της θύμιζε τον πρωτόγονο οπλισμό των Κρη-
τικών, όταν μάχονταν τους αλεξιπτωτιστές των ναζί
στη Μάχη της Κρήτης. Ο Στέλιος Δομαζάκης δεν άντε-
ξε την πίεση και το 1992, προδομένος από την καρ-
διά του, σκοτώνεται σε αυτοκινητικό δυστύχημα.
ΚΑΠΟΥ ΕΚΕΙ ξεκινά ο ανήφορος. Παίρνοντας την
απόφαση «ή μαζί ή κανένας», οι αδελφοί Δομαζά-
κη αρχίζουν έναν αγώνα ανώμαλου δρόμου, επα-
ναλαμβάνοντας την ιστορία του πατέρα τους και
του θείου τους. Τα πρώτα έξι χρόνια παλεύουν για
να καλύψουν τα χρέη. Χαρακτηριστικό είναι το πε-
ριστατικό που περιγράφει ο κ. Κ. Δομαζάκης. «Επί
μία ολόκληρη εβδομάδα είχα κατασκηνώσει στα κε-
ντρικά γραφεία της Αγροτικής Τράπεζας για να κατα-
φέρω να ρυθμίσω τα χρέη του πατέρα μου. Το αστείο
της υπόθεσης είναι ότι πάλευα, παρά την αρνη-
τική εισήγηση του τοπικού υποκαταστήματος
της τράπεζας στο Ρέθυμνο. Πρόκειται για τους
ίδιους ανθρώπους που, ενώ τότε κόντεψαν να μας
κλείσουν, σήμερα μας χαιρετούν με χαμόγελο.
Ομως δεν κρατώ κακία σε κανέναν και ακόμα και
τώρα ευχαριστώ ακόμα και όσους δεν μας πίστε-
ψαν. Ετσι, εξάλλου, είναι η ζωή. Σκληρή». Πρό-
κειται για μία μεγάλη προσπάθεια που στοίχισε στον
επιχειρηματία τέσσερα χρόνια προβλημάτων στην
υγεία του, όπως μας είπε. Ο κ. Μ. Δομαζάκης, βα-
σισμένος στις μηχανολογικές του γνώσεις, ξεκινά
την προσπάθεια εκμοντερνισμού της εταιρείας, ενώ
ο αδελφός του, με σπουδές στα οικονομικά, ανα-
λαμβάνει το οικονομοτεχνικό κομμάτι της. Ανθρω-
ποι οργανωτικοί, αφού πείθουν τις τράπεζες, θέ-τουν σε εφαρμογή το επόμενό τους πλάνο. Τη δη-
μιουργία αυτού που όλοι σήμερα ξέρουν ως «Creta
Farm». Ηδη στα μέσα του ’90 κατορθώνουν να απο-
τελούν τους πρώτους παραγωγούς χοιρινού κρέα-
τος στη χώρα, διαθέτοντας καθετοποιημένη μονά-
δα που πραγματοποιεί 190.000 ευρώ τζίρο. Παρά-
γουν 55.000 χοιρινά τον χρόνο και με σύγχρονες
επιστημονικές μεθόδους αυξάνουν την παραγωγι-
κότητα ανά χοιρομάνα. Κρίσιμη καμπή για την εται-
ρεία αποτέλεσε η απόφαση του περάσματος στην
αλλαντοποιία. Το 1995 κάποιος φίλος των αδελφών
Δομαζάκη τούς διαθέτει ένα μαγαζί 100 μόλις τ.μ.
στο Ηράκλειο και με δύο άτομα προσωπικό ανοίγουν
το πρώτο τους υποκατάστημα.
Οι άμεσες πωλήσεις αλλαντικών είναι γεγονός.
Την επόμενη χρονιά ανοίγουν υποκατάστημα στην
Αθήνα, επί της οδού Διός 12 στον Ταύρο, ενώ το 1997
πάνε και στη Θεσσαλονίκη. Ο τζίρος της εταιρείας
αυξάνεται αλματωδώς και αγγίζει το 1999 τα 23 εκατ.
ευρώ. Σύντομα έρχεται το πέρασμα στις πωλήσεις
προϊόντων στο λιανεμπόριο, εκτός από το catering
και την αγορά της Κρήτης.
Το μέλλον πλέον χαμογελά για την οικογένεια και
το 2000 η επιτυχία κορυφώνεται με την είσοδο της
«Creta Farm» στο Χρηματιστήριο. Πρόκειται για μία
απόφαση που πάρθηκε με δυσκολία και μέχρι να
υλοποιηθεί ταλάντευσε πολύ τα δύο αδέλφια. «Η
αγωνία μας ήταν να μπορέσουμε να αποδείξουμε ότι
αξίζαμε τα λεφτά των επενδυτών», λέει στο «business
stories» ο διευθύνων σύμβουλος της «Creta Farm»
κ. Κ. Δομαζάκης, συμπληρώνοντας: «Η αρνητική χρη-
ματιστηριακή συγκυρία του 2001 μάς οδήγησε στη στή-
ριξη της μετοχής μας ακόμα και εις βάρος της προσω-
πικής μας περιουσίας. Ομως στιγμή δεν διστάσαμε,
Νιώθει τυχερός
ΠΑΝΤΩΣ, ΣΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ αν θα ρίσκαρε ξανά σε τέ-
τοιο μεγάλο βαθμό απαντά ότι ο φόβος τότε ήταν
μεγάλος και ο ίδιος νιώθει τυχερός, καθώς οι επιλο-
γές τους δικαιώθηκαν. Τα κεφάλαια που αντλούνται
γρήγορα επενδύονται σε νέες τεχνολογίες και στην
προσπάθεια του εκσυγχρονισμού της εταιρείας. Η
«Creta Farm» γίνεται η μοναδική καθετοποιημένη
εταιρεία του κλάδου, ενώ γρήγορα εισάγονται οι ευ-
ρωπαϊκές μέθοδοι ασφαλείας. Το 2004 ως επιστέ-
γασμα των νέων επενδύσεων πραγματοποιείται η
μεταφορά της «Creta Farm» στις εγκαταστάσεις του
Αγίου Στεφάνου.
Σημαντικό πλεονέκτημα των ιδιοκτητών της εται-
ρείας είναι ότι, εκτός από τη νοοτροπία των βιομη-
χάνων, έχουν και αυτή των παραγωγών. Για τον λό-
γο αυτό έχουν ασχοληθεί στενά με τη γενετική βελ-
τίωση των ζώων που εκτρέφουν, έχοντας υιοθετή-
σει τεχνικές από το εξωτερικό. Εντύπωση προκαλεί
το γεγονός ότι στις μονάδες τους, κατά το ολλανδικό
πρότυπο, για να επιτύχουν καλύτερο αποτέλεσμα
στην ποιότητα του χοιρινού κρέατος βάζουν στα ζώα
μέχρι και απαλή μουσική!
Πρόκειται για μία τεχνική διαδεδομένη στην Ευ-
ρώπη, που δημιουργεί στα σφάγια λιγότερο άγχος
και αποτρέπει τις αρρώστιες. Η μονάδα της εταιρεί-
ας στη Θεσσαλία, αλλά και αυτή στην Κρήτη έχουν
κερδίσει τα εύσημα από τους ξένους ειδικούς, καθώς
η τεχνολογία που ακολουθούν έχει φθάσει σε τέτοιο
σημείο, ώστε να επιτρέπει μέχρι και τις γέννες των
χοίρων με… καισαρική τομή, για να μη μολύνουν με
το αίμα τους και να μη μεταδίδουν μικρόβια. Αποτέ-
λεσμα αυτών των πρακτικών ήταν η «Creta Farm»
κατά τις δύο πρόσφατες μεγάλες διατροφικές κρίσεις
των «τρελών αγελάδων» και της πτηνοτροφίας να
κερδίσει μερίδια αγοράς, καθώς από πολύ νωρίς απο-
μακρύνθηκε από την εκτροφή των ζώων της με τα
ύποπτα κρεατάλευρα.
--------------------------------------------------------------
■ Οι αδελφοί Δομαζάκη, παρά
τις πολύ καλές πωλήσεις τους
στην Ελλάδα (κατέχουν, όπως
αναφέρουν, ποσοστό 24% της
εγχώριας αγοράς), δηλώνουν
σταθερά προσηλωμένοι στις
διεθνείς αγορές, όμως με μία άλλη οπτική
γωνία. «Ενώ οι περισσότεροι Ελληνες
επιχειρηματίες προσπαθούν να αποσιωπήσουν
την ελληνική καταγωγή τους, εμείς πράξαμε το
αντίθετο», μας είπε ο Μ. Δομαζάκης. Η
εταιρεία για τον παραπάνω λόγο
μετονομάστηκε σε «Creta Farm» το 1992,
στοχεύοντας, εκτός από το να κάνει γνωστή
την Κρήτη στις ξένες αγορές, να δηλώσει
παράλληλα και τον μεσογειακό χαρακτήρα
των προϊόντων της.
■ Σημαντικό όχημα της εταιρείας προς την
κατάκτηση των ξένων καταναλωτών είναι
το brand Εν Ελλάδι. Ενα προϊόν που
έμελλε να αλλάξει τη μοίρα της εταιρείας.
Πρόκειται για μία κατοχυρωμένη πατέντα
της «Creta Farm», που έχει αποτελέσει
κατά καιρούς το μήλον της Εριδος τόσο με
τον εγχώριο ανταγωνισμό όσο και με τον
διεθνή. Η ιδέα για τη δημιουργία ενός
προϊόντος που θα αντικαθιστούσε το
ζωικό λίπος με το παρθένο ελαιόλαδο ήλθε
ξαφνικά. Ο κ. Κ. Δομαζάκης περιγράφει:
«Ηταν Σάββατο μεσημέρι, όταν την ώρα
που καθόμασταν στο τραπέζι, μεταξύ
σοβαρού και αστείου, ρίξαμε την ιδέα,
βλέποντας το ελαιόλαδο, να δοκιμάσουμε
να δημιουργήσουμε αλλαντικά με λάδι από
την Κρήτη. Από την ιδέα μας
ξαφνιαστήκαμε ακόμη και οι ίδιοι»,
αναφέρει γελώντας, αν και, όπως λέει,
αρχικά κανένας άλλος δεν πίστεψε ότι
μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. «Θα πρέπει να
ομολογήσω ότι δεν πολυλέγαμε ότι θα
κάνουμε αλλαντικά με ελαιόλαδο, για να
μη μας περάσουν για… τρελούς». Οπως
ομολογούν τα δύο αδέλφια, χωρίς τη
σειρά Εν Ελλάδι, στην οποία
επένδυσαν περί τα 20 εκατ. ευρώ,η εταιρεία δεν θα ήταν
σήμερα η ίδια. Αυτή η
σειρά έκανε γνωστή την
«Creta Farm», ενώ
διεκδικήθηκε όσο καμία
άλλη από τον ανταγωνισμό,
οδηγώντας ακόμα και στα δικαστήρια τους
ιδιοκτήτες της. «Δύο τουλάχιστον
εταιρείες επιχείρησαν να μας
αντιγράψουν, όμως και τα 15 δικαστήρια
που έγιναν μας δικαίωσαν», λέει ο κ. Κ.
Δομαζάκης, ο οποίος θεωρεί ότι το
Εν Ελλάδι θα αποτελέσει το μελλοντικό
«χρυσωρυχείο» της επιχείρησής του,
καθώς η πατέντα λήγει το 2022.
■ Τέτοια ήταν μάλιστα η επιτυχία, που οδήγησε
την «Creta Farm» στην κατοχύρωση της
πατέντας σε 80 χώρες στον πλανήτη. Πρόκειται
για τις αγορές στις οποίες είτε η εταιρεία
δραστηριοποιείται είτε σκέφτεται να εισέλθει
μελλοντικά, αξιοποιώντας τη στροφή στη
μεσογειακή κουζίνα. Για το εν λόγω σήμα η
«Creta Farm» οδήγησε μάλιστα στα δικαστήρια
γερμανική εταιρεία, η οποία το αντέγραψε και
κατόπιν αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη
χρήση του. Επόμενο βήμα εξωστρέφειας της
εταιρείας θα είναι το άνοιγμα προς τα διεθνή
δίκτυα και πολύ σύντομα θα πραγματοποιηθεί
η ανακοίνωση σημαντικής συμφωνίας για
αγορές εκτός Ευρώπης. Το Εν Ελλάδι ήταν,
πάντως, η σειρά που οδήγησε σε μία σειρά
καινοτόμων brands όπως το Απαιχτο, τα
συσκευασμένα μικρογεύματα (όπως τα
κεφτεδάκια με τη φέτα), τα αλλαντικά χαμηλών
λιπαρών και η πρόσφατη σειρά υψηλών
προδιαγραφών Gourmet.
■ Χαμηλών τόνων, ο κ. Μ. Δομαζάκης
αποτελεί το alter ego τού σαφώς πιο
επικοινωνιακού αδελφού του Κώστα. «Και
οι δύο είμαστε ένα, μία ενιαία φωνή και
θέλω να πω πως μπροστά στην ενότητά
μας δεν υπάρχει τίποτα», λέει ο πρόεδρος
της εταιρείας κ. Μ. Δομαζάκης. Ο ίδιος
είναι κατά της δημοσιότητας και η ήρεμη,
χαμηλόφωνη και εκλεπτυσμένη παρουσία
του δεν παραπέμπει σε Κρητικό, αλλά
μάλλον σε Ευρωπαίο businessman. Θεωρεί
πως ορίζοντας του Κρητικού δεν είναι
μόνο η Ελλάδα, αλλά όλος ο κόσμος, ενώ
για τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις τονίζει
πως δεν είναι ενάντια στην «Creta Farm»,
αλλά συνοδοιπόροι της.
■ Στον αντίποδα, ο κ. Κ. Δομαζάκης αποτελεί
το απόλυτο δείγμα του σύγχρονου και
ανήσυχου Κρητικού. Εξωστρεφής και πάντα
γελαστός, αναφέρεται συχνά στην παράδοση
και στις «αξίες». Οπως και ο αδελφός του,
μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Ρεθύμνου,
όπου ζει η οικογένειά του, Αθήνας και
εξωτερικού, καθώς ταξιδεύει πολύ συχνά για
δουλειές. Στον ελεύθερο χρόνο του περπατά
και διαβάζει, αν και, όπως παραπονιέται, «πώς
να έχει κάποιος χόμπι, όταν κατάκοπος γυρνάει
στις 10 το βράδυ από τις 6 το πρωί;». Εχει τη
φιλοξενία στο αίμα του και με την πρώτη
γνωριμία νιώθεις σαν τον ξέρεις χρόνια. Δεν
διστάζει να χρησιμοποιεί τοπικές εκφράσεις, να
σε προσφωνεί «κουμπάρε» και να τονίζει με
νόημα «όσο και να θέλουν, εμείς δεν
πουλιόμαστε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου